(D)
ชั่วโมงเซียน : สกุลพระเครื่องเมืองสุโขทัย
เมืองสุโขทัย เป็นเมืองหลวงเก่าแก่ของไทย ซึ่งมีศิลปะที่ช่างศิลป์ในสมัยนั้นได้รังสรรค์ไว้อย่างงดงาม ทั้งงานแกะสลัก งานปูนปั้น ฯลฯ จนถึงงานศิลปะทางพุทธศาสนา พระบูชา ศิลปะสุโขทัย ถูกยอมรับว่าเป็นพระบูชาที่มีความงดงามอ่อนช้อยมากที่สุดกว่าสมัยใดๆ โบราณสถานของสุโขทัยที่มีความงดงามดังปรากฏในปัจจุบันนี้มีมากมาย เช่น วัดมหาธาตุ ซึ่งเป็นวัดที่พบพระเครื่องมากมาย วัดสระศรี วัดพระเชตุพน ที่เป็นต้นกำเนิด พระร่วงนั่งหน้าโหนก วัดตะพังทอง วัดมุมลังกา วัดถ้ำ***บ ที่ปรากฏพระพิมพ์ลีลาวัดถ้ำ***บ ที่สวยงามมาก เป็นศิลปะสุโขทัยบริสุทธิ์ เป็นที่นิยมในวงการพระอย่างมาก
นอกจากเมืองสุโขทัยในสมัยนั้นแล้ว ยังมี เมืองศรีสัชนาลัย ที่มีความสำคัญควบคู่กันไปด้วย (ชาวบ้านเรียกเมืองเชลียง) ดังปรากฏหลักฐานในศิลาจารึกของสุโขทัยที่กล่าวถึงชื่อเมืองทั้งสองควบคู่กันไปว่า "ศรีสัชนาลัย สุโขทัย"
เมื่อครั้งในสมัยของพระมหาธรรมราชาลิไทย ถือได้ว่าเป็นยุครุ่งเรืองที่สุดของพระพุทธศาสนาในสมัยนั้น โบราณสถานที่ตกทอดมาถึงปัจจุบันที่งดงาม และปรากฏกรุพระเครื่องเด่นดัง เช่น
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (วัดพระปรางค์) หรือ ตามโบราณเรียกว่า วัดพระบรมธาตุ เมืองเชลียง ต้นกำเนิดของพระร่วงประทานพร หลังรางปืน และพระร่วงทรงเกาะ วัดเขาพนมเพลิง วัดนี้มีพระเครื่องเนื้อชินเงินบรรจุอยู่มากมาย หลายร้อยพิมพ์ วัดช้างล้อม เป็นที่พบ พระร่วงนั่งหลังลิ่ม เตาทุเรียง เป็นแหล่งผลิตเครื่องปั้นดินเผาที่ใหญ่ที่สุดของสุโขทัย มีการขุดพระเครื่องที่เรียกกันว่า "พระร่วง กรุเตาทุเรียง" และพิมพ์อื่นๆ อีกมาก
เมืองสุโขทัยและเมืองศรีสัชนาลัยนั้น ปรากฏพระเครื่องมากมายนับพันแบบ จึงเป็นที่น่าศึกษาเป็นอย่างมาก
ในที่นี้ จะขอเสนอพระที่น่าสนใจให้ได้ทราบกัน ดังนี้ พระร่วงหลังรางปืน เป็นพระเนื้อชินตะกั่วสนิมแดง แตกกรุมาประมาณ ๕๐ ปีแล้ว จากกรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ บริเวณหน้าพระปรางค์ใหญ่
คาดว่าน่าจะมีจำนวนพระไม่เกิน ๒๐๐ องค์ และชำรุดไปกว่าครึ่ง มีพุทธลักษณะเป็นพระยืนอยู่ซุ้มเรือนแก้ว ด้านหลังองค์พระเป็นลักษณะเด่น คือ มีร่องกดลึกลงไปตามแนวยาวขององค์พระ
นักนิยมพระเครื่อง เรียกกันว่า "หลังรางปืน" ลักษณะคล้ายรอยกาบหมากเป็นเส้นทิวๆ จัดได้ว่าเป็นพระที่อยู่อันดับหนึ่งในชุดพระยอดขุนพล มีราคาเช่าหาสูงมากๆ เทียบได้กับรถยุโรปดีๆ สักหนึ่งคัน (ราคาเช่าหาแลกเปลี่ยน)
ส่วนทางด้านพุทธคุณนั้น ถือว่าครบเครื่อง คือ ทางมหาอำนาจ แคล้วคลาด โภคทรัพย์ และคงกระพันชาตรี พระร่วงทรงเกราะ เป็นพระที่พบจากวัดเดียวกับพระร่วงหลังรางปืน แต่พบจากทางด้านทิศใต้ขององค์พระปรางค์
เข้าใจว่าเป็นพระที่สร้างในยุคหลังกว่าพระร่วงหลังรางปืน แต่มีผู้นำไปใช้อาราธนาติดตัวและมีพุทธคุณไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าพระร่วงหลังรางปืนเลย เป็นที่นิยมมากในสมัยนักเลงพระรุ่นเก่า
พระร่วงทรงเกราะที่พบส่วนใหญ่เป็นเนื้อชินเขียว ส่วนที่เป็นเนื้อชินเงิน พบบ้างเล็กน้อย พุทธลักษณะเป็นพระประทับยืน สวมหมวกชีโบตามแบบขอม ยกพระหัตถ์ขึ้นสองข้าง มีอักขระขอมอยู่ตรงหน้าอกพระ ชาวบ้านบางคนเรียกว่า "พระร่วงมัมมี่" เพราะมีลักษณะคล้ายมัมมี่ของชาวอียิปต์
พระร่วงนั่งหลังลิ่ม เป็นพระเนื้อชินเงินผิวดำ พบครั้งแรกจากกรุวัดช้างล้อม เมืองศรีสัชนาลัย และต่อมาพบที่กรุแก่งสารจิต แต่เป็นแบบผิวปรอท มีฝ้าขาวคลุมอยู่ประปราย
พุทธลักษณะเป็นพระนั่งมารวิชัย ศิลปะอู่ทอง ด้านหลังซึ่งเป็นเอกลักษณ์ ทำเป็นหลังร่องคล้าย ลิ่ม จึงเป็นต้นเหตุที่เรียกกันว่า "พระร่วงนั่งหลังลิ่ม" นั่นเอง พุทธคุณโด่งดังมากทางแคล้วคลาด และคงกระพัน เป็นพระที่หายาก มีราคาแพง
พระนางพญาเสน่ห์จันทน์ เป็นพระนั่งมารวิชัย ศิลปะสุโขทัยบริสุทธิ์ เนื้อดินค่อนข้างหยาบ พบที่กรุวัดศรีพิจิตรกิรติกัลยาราม (วัดตาเถรขึงหนัง) เป็นพระที่กรมศิลปากรเป็นผู้เปิดกรุ เมื่อ พ.ศ.๒๕๐๒ โดยจำหน่ายให้กับประชาชนในราคาไม่กี่สิบบาท พุทธคุณเด่นทางด้านเมตตามหานิยม และแคล้วคลาดภัยพิบัติ ทำให้ความงามและพุทธคุณของพระกรุนี้ผลักดันให้ราคาเช่าหาสูงมากๆ กว่าตอนเปิดกรุเป็นหลายร้อยเท่า
พระลีลากรุวัดถํ้า***บ เป็นพระยืนปางลีลา ที่มีความงดงามที่สุด เท่าที่ปรากฏมาเป็นพระศิลปะสุโขทัยบริสุทธิ์ แบบเดียวกับพระนางพญาเสน่ห์จันทน์ ที่พบมีด้วยกัน ๒ พิมพ์ใหญ่ๆ คือ พิมพ์ข้างเม็ด กับ พิมพ์ข้างเรียบ พบทั้งเนื้อดินและเนื้อชินเงิน
นอกจากนี้ ยังมีการขุดพบพระพิมพ์นี้จากกรุวัดเจดีย์งาม และวัดเขาพระบาทน้อย อีกด้วย พุทธคุณเป็นที่โด่งดังมานานทางด้านโภคทรัพย์ และเมตตามหานิยม พระลีลากล้วยตาก เป็นพระลีลาที่นิยมคู่กันมากับพระลีลากรุวัดถํ้า***บ แต่เป็นศิลปะสุโขทัยแบบนูนตํ่า มีประภามณฑล เป็นพระเนื้อดินเผา เนื้อหยาบแน่น แกร่งมาก
แตกกรุครั้งแรกที่กรุเตาทุเรียง ต่อมาก็พบอีกที่กรุพญาดำ เป็นพระที่พบน้อย หายาก แต่พุทธคุณสูงทางด้านเมตตามหานิยม และโภคทรัพย์ พระร่วงเปิดโลก กรุเตาทุเรียง เป็นพระปางเปิดโลก เนื้อดินค่อนข้างหยาบ และแกร่งมาก แบบเดียวกับพระลีลากล้วยตาก ขุดพบบริเวณเตาเผา ที่เรียกกันว่า เตาทุเรียง
มีพบด้วยกันหลายสี แต่โดยมากมักเป็นสีเขียวอมเทา (สีมอย) และดำ พระพุทธคุณเด่นทางเมตตามหานิยม ปัจจุบันเริ่มหายาก และมีราคาสูง พระศาสดา กรุเขาพนมเพลิง จัดได้ว่าเป็นพระอันดับหนึ่งของกรุนี้ เป็นพระที่มีความงดงามมาก และความนิยมเทียบเท่าของเมืองพิษณุโลกเลย พบน้อยมาก เป็นเนื้อชินเงินผิวปรอท เป็นพระประทับนั่งปางมารวิชัย อยู่ในซุ้มเรือนแก้ว นั่งบนฐานบัว
พระชินราชใบเสมา กรุเขาพนมเพลิง มีพุทธลักษณะแบบเดียวกับของเมืองพิษณุโลก แต่จะมีขนาดที่เล็กและตื้นกว่า เป็นพระแบบชินเงิน ผิวปรอทขาว มีเอกลักษณ์เด่น คือ บริเวณแก้มขวาขององค์พระจะมีปื้นเนื้อเกินทุกองค์ น่าจะมีอายุการสร้างที่อ่อนกว่าของเมืองพิษณุโลก แต่พุทธคุณดีทางเมตตามหานิยม
อย่างไรก็ตาม พระเมืองสุโขทัย และ เมืองศรีสัชนาลัย ยังมีอีกมากมาย ยากที่จะนำเสนอได้หมด แต่ที่ไม่ได้กล่าวถึงในที่นี้ ก็ใช่ว่าไม่นิยม หรือด้อยคุณค่า เนื่องด้วยเนื้อที่มีจำกัด จึงจะขอนำเสนอในโอกาสต่อไป ซึ่งพระเมืองนี้ยังมีที่น่าศึกษาอีกมากมาย
ขอบคุณข้อมูลจาก นสพ.คม ชัด ลึก
| 
[จ. 27 มิ.ย. 2548 - 14:02 น.]